Samoocena i identyfikacja priorytetowych obszarów działań dla Gdyni

W swoich dążeniach do utworzenia Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (SUMP), Gdynia poddała się w kwietniu 2014 roku samoocenie. Została ona opracowana zgodnie z metodologią wypracowaną w ramach projektu unijnego ADVANCE.

Projekt ADVANCE to trzyletni projekt dofinansowany z programu Inteligentna Energia Europa, realizowany przez 11 partnerów w 8 europejskich miastach w latach 2011-2014. W ramach ADVANCE partnerzy opracowywali projekt audytu oceniającego jakość planowania mobilności miejskiej, testowali go w uczestniczących w projekcie miastach oraz na tej podstawie go ulepszali. Efektem projektu jest narzędzie – formularz oceniający, które pozwala na usprawnienie planowania mobilności miejskiej. Formularz oceniający projektu ADVANCE zawiera zestaw pytań w 8 obszarach tematycznych: polityka parkingowa, zagospodarowanie przestrzeni miejskiej, ruch pieszy, ruch rowerowy, transport zbiorowy, ruch samochodowy, zarządzanie mobilnością oraz transport towarów i może być z powodzeniem stosowany w innych miastach przy pomocy zewnętrznych audytorów. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej ADVANCE.

O wypełnienie formularza poproszeni zostali kluczowi interesariusze, włączeni w proces planowania w ramach SUMP. Uzyskanych zostało 12 odpowiedzi zwrotnych od przedstawicieli ZDIZ, ZKM, PKT, Biura Rozwoju Miasta, Urzędu Miasta, Zarządu Morskiego Portu Gdynia, SKM, PKM SA, Rady Miasta Gdyni, Biura Planowania Przestrzennego oraz Policji. Respondenci oceniali każdy z aspektów poszczególnych obszarów tematycznych w skali 1-4 (z możliwością odpowiedzi „nie dotyczy”). Dokładny opis skali ADVANCE i metodologii znaleźć można pod odnośnikiem.

Ogólny wynik uzyskany przez miasto w skali 1-4 (odpowiadającej poziomom działań) wyniósł 2.06, co oznacza, że w ocenie ogólnej realizacja polityki transportowej Gdyni zorientowana jest na działania procesowe, działania systemowe realizowane są w niewielkim stopniu.

W ramach samooceny przeprowadzonej z wykorzystaniem kwestionariusza ADVANCE analizowano dwa obszary: misji - dotyczący procesu planowania transportu oraz działań - dotyczący działań realizowanych i planowanych w mieście.

Najwyżej ocenianymi elementami procesu planowania były obszary sytuacji wyjściowej – 2,33-2,80 pkt. (obejmujący dostępność danych i informacji na temat transportu) oraz wizji i strategii – 2,30-3,11 pkt. (określający czy w wizji miasta oraz strategii ujęty jest transport i mobilność). Nieco gorzej oceniane zostały obszar wdrażania działań, organizacja wewnętrzna czy monitoring i ewaluacja, przy czym najniższą ocenę uzyskała ewaluacja z 2,00 pkt. Uśredniony wynik dla obszarów misji, czyli oceniający proces planowania, wyniósł 2,40 pkt., co oznacza, że proces planowania w Gdyni jest silnie zorientowany na działania procesowe, w niewielkim stopniu zauważalna jest również orientacja na działania systemowe.

Zgodnie z wynikami analizy podczas planowania transportu i procesu SUMP Gdynia powinna w większym stopniu skoncentrować się na poprawnym i efektywnym monitoringu wdrażania działań oraz ewaluacji poszczególnych procesów i wpływów. Ponadto usprawnienia wymagają również m.in. współpraca z interesariuszami, zarządzanie procesem czy realizacja zintegrowanego podejścia do planowania. 

Najwyżej ocenianym obszarem działań był transport publiczny (rys. 6) – jego jakość została oceniona na 3,08 pkt., w tym sieć połączeń oceniono na 3,40 pkt, a „zielone” pojazdy na 3,50 pkt. Oznacza to, że działania w zakresie transportu zbiorowego silnie zorientowane są na podejście systemowe, a nawet zintegrowane. W obszarze priorytetyzacji pojazdów transportu zbiorowego czy integracji z planowaniem przestrzeni miejskiej wyniki były znacznie gorsze i wynosiły 1,6-2,0 pkt.   

Pozostałe obszary zostały ocenione znacznie gorzej 1,4-1,8 pkt., co oznacza, że duża część działań realizowana jest sporadycznie lub doraźnie w celu rozwiązania danego problemu. W przypadku niektórych, zauważa się podejście procesowe (m.in. bezpieczeństwo ruchu pieszych, sieć dróg pieszych i rowerowych, integracja transportu rowerowego ze zbiorowym, koordynacja sygnalizacji świetlnej czy elementy zarządzania mobilnością).

Zgodnie z wynikami analizy Gdynia powinna w większym stopniu skoncentrować się na działaniach w zakresie transportu towarów, w tym logistyki miejskiej. Ponadto istotnym kierunkiem działań jest ograniczanie negatywnego wpływu transportu samochodowego, poprzez realizację działań w zakresie car-sharing, carpooling, pojazdów elektrycznych, itp.; zwiększanie konkurencyjności transportu zbiorowego poprzez jego priorytetyzację, zapewnianie parkingów typu P&R, P&B; promowanie ruchu pieszego, w wyniku tworzenia przyjaznych mieszkańcom przestrzeni publicznych.