[temp] Dobra praktyka: Zrównoważony Plan Mobilności Miejskiej dla Pruszcza Gdańskiego

Podstawowe informacje o mieście

Pruszcz Gdański to miasto położone w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, będące siedzibą powiatu gdańskiego oraz gminy. Miasto zlokalizowane jest przy gdańskim wylocie drogi krajowej nr 91  oraz  głównej linii kolejowej do Warszawy.

Na południe od Pruszcza rozpoczyna się obwodnica trójmiejska, a niedaleko tego miejsca znajduje się duży węzeł drogowy -  Pruszcz Gdański, stanowiący początek autostrady A1.

W 2013 roku, liczba mieszkańców Pruszcza Gdańskiego wynosiła około 27 tysięcy i od kilku lat tendencja ta jest wzrostowa.

Pruszcz Gdański jest jednym z najlepiej ocenianych miast w Polsce pod względem zarządzania.  W prestiżowym „Rankingu Samorządów Rzeczpospolitej” z 2012 roku, Pruszcz Gdański oceniony został jako czwarte najlepiej zarządzane miasto powiatowe w Polsce. 

Proces opracowania SUMP w Pruszczu Gdańskim

Aby sprostać zmieniającym się uwarunkowaniom transportowym oraz wyjść naprzeciw potrzebom mieszkańców, władze Pruszcza Gdańskiego zdecydowały się na przeprowadzenie audytu i przygotowanie zrównoważonego planu mobilności miejskiej - SUMP (ang. Sustainable Urban Mobility Plan). Proces przygotowania planu trwał od lipca do listopada 2013 roku.

W przygotowania SUMP’a dla Pruszcza Gdańskiego określony został zestaw zintegrowanych ze sobą działań w ośmiu obszarach mających bezpośredni wpływ na rodzaje i formy transportu na terenie miasta - wg metodologii ADVANCE (http://eu-advance.eu). Do obszarów tych należą: planowanie przestrzenne, transport publiczny, transport samochodowy, polityka parkingowa, ruch pieszy, ruch rowerowy, zarządzanie mobilnością oraz zarządzanie transportem towarów.

Przygotowanie i uzgodnienie 24-miesięcznego planu działań przez osiemnastoosobową grupę ewaluacyjną składająca się z przedstawicieli mieszkańców, radnych oraz pracowników Urzędu Miasta Pruszcz Gdański zostało poprzedzone badaniem aktualnego stanu  w 8 wspomnianych  obszarach.

Badanie zostało przeprowadzone przy pomocy kwestionariusza, na podstawie którego  członkowie grupy ewaluacyjnej określili jeden z 4 poziomów, który w ich ocenie najlepiej opisuje sytuację panującą w danym obszarze podzielonym na 4 moduły: zarządzania, działań infrastrukturalnych, działań informacyjno promocyjnych oraz monitoringu i ewaluacji.

Rezultaty procesu

Ogólny wynik uzyskany przez miasto Pruszcz Gdański to  poziom 2 na 4 możliwe. Zgodnie z przyjętą metodologią oznacza to, że działania prowadzone w ramach badanych obszarów można określić jako działania o charakterze procesowym (polityka prowadzona w ramach danego obszaru nie jest koordynowana z działaniami prowadzonymi w innych obszarach; jej założenia zostały sformułowane, ale pozostają odizolowane od innych obszarów; głównym przedmiotem zainteresowania jest dobra infrastruktura, chociaż podejmowane są pewne działania uzupełniające)  z tendencją do działań systemowych w ramach niektórych  z badanych obszarów – poziom 3 (zrównoważona polityka w danym obszarze postrzegana jest jako system zintegrowany z ogólną polityką miasta; wola polityczna na rzecz stymulowania zrównoważonego rozwoju danego obszaru została wyrażona w decyzji formalnej oraz przyporządkowaniu odpowiedniego personelu i środków).

Najwyższą ocenę ogólną otrzymał obszar planowania przestrzennego. Obszary ruchu pieszego i ruchu rowerowego otrzymały wyniki , które sugerują silne zorientowanie na działania procesowe – poziom 2. Obszary ruchu samochodowego, transportu publicznego  oraz obszar zarządzania mobilnością otrzymały ocenę bardzo zbliżoną do ogólnej oceny wszystkich obszarów. Najniżej oceniony został obszar zarządzania transportem towarów, co spowodowane jest brakiem dotychczasowych działań z zakresie zarządzania transportem towarów w kontekście zrównoważonej mobilności.

Z uwagi na specyficzną sytuację Pruszcza Gdańskiego – obsługa transportowa zlecona na zewnątrz - obszar transportu publicznego nie jest dla miasta obszarem działań priorytetowych. W obszarze transportu publicznego należy koncentrować się głównie na działaniach związanych z monitoringiem i ewaluacją tak, aby na bieżąco dysponować odpowiednimi danymi dotyczącymi korzystania z transportu publicznego.

Bez trwałej zmiany mentalności, co do kwestii ograniczenia roli transportu samochodowego wśród mieszkańców, lokalnego środowiska dziennikarskiego, radnych miejskich, a także pracowników samorządowych (szczególnie na średnich szczeblach decyzyjnych), ograniczenie bieżących oraz przyszłych wydatków budżetowych na rzecz infrastruktury drogowej przeznaczonej dla samochodów może być niezwykle trudne.  Większych wysiłków wymagają zatem działania informacyjno-promocyjne.  

Jednym z największych wyzwań związanych z obszarem polityki parkingowej byłoby wprowadzenie strefy płatnego parkowania (jako narzędzia zarządzania przestrzenią parkingową w mieście) oraz konsekwentne ograniczanie bezpłatnej liczby parkingów na terenie ścisłego centrum miasta wraz ze zwiększeniem ilości ulic całkowicie wolnych od ruchu samochodowego. Na chwilę obecną, przedstawiciele władz miasta nie zdecydowali się jednak na takie rozwiązanie.

Każdy rozpoczyna swój dzień od chodzenia, co powoduje, że główny obszar zrównoważonego planu mobilności, czyli obszaru transportu publicznego jest ściśle powiązany z rozwojem ruchu pieszego na terenie miasta. Obszar ruchu pieszego może mieć ogromny wpływ na planowanie przestrzenne Pruszcza Gdańskiego.

Ograniczanie transportu samochowego na terenie miasta, połączone ze skuteczną egzekucją polityki parkingowej mogłyby pozwolić na uwolnienie przestrzeni dla mieszkańców, zajmowanej obecnie przez parkujące samochody.

Działania na rzecz rozwoju ruchu pieszego powinny być, razem z rozwojem ruchu rowerowego, obszarem priorytetowym dla zarządzających miastem.

Ta znacząca zmiana podejścia co do potrzeb pieszych  powinna skutkować przesunięciem środków finansowych z wysoko nakładowych inwestycji związanych z budową infrastruktury drogowej i obiektów parkingowych na rzecz infrastruktury dedykowanej pieszym niezależnie od ich wieku.

W przypadku obszaru ruchu rowerowego nie zaleca się zwiększania nakładów inwestycyjnych na widzialną infrastrukturę rowerową  (wydzielonych dróg rowerowych) tworzonej kosztem zmniejszenia przestrzeni i wygody poruszania się pieszych na terenie miasta.

Przeprowadzony audyt wykazał również potrzebę zwiększenia liczby stref uspokojonego ruchu do 30km/h, co umożliwi zwiększenie ilości i bezpieczeństwa rowerzystów  poruszających się po jezdniach w normalnym ruchu miejskim. Od momentu przygotowania planu miasto sukcesywnie obejmowane jest strefami „tempo 30”.

W momencie przeprowadzania audytu w strukturze organizacyjnej Miasta Pruszcz Gdański nie było jednostki organizacyjnej (lub pracownika) zajmującej się kwestiami zarządzania mobilnością, rozwoju ruchu pieszego i rowerowego na terenie miasta. Po zakończeniu prac nad planem zrównoważonej  mobilności miejskiej powołany został pracownik odpowiedzialny za zagadnienia mobilnościowe na obszarze miasta. 

Poza powołaniem Pełnomocnika Burmistrza ds. Zarządzania Mobilnością doskonałym pomysłem byłoby również stworzenie centrum/punktu mobilności. Zapewniałoby ono mieszkańcom oraz turystom darmowe usługi w celu promowania zrównoważonej mobilności oraz zapewnienia informacji o alternatywnych dla samochodu środkach transportu. Przykładem takiego działania może pochwalić się Gmin Padwa (Włochy). W uzupełnieniu działań infrastrukturalnych i usług sprzyjających zintegrowanej mobilności rozpoczęto tam wdrażanie inicjatyw rozpowszechniających i wspierających zachowania transportowe przyjazne środowisku. Dobrze zaprojektowane i przygotowane centrum mobilności powinno wyróżniać się widoczną informacją dotyczącą wszystkich dostępnych usług w sektorze zrównoważonej mobilności, informacją nt. innowacyjnych usług wdrożonych na danym obszarze ( np. carsharing, wypożyczalnie rowerów itp.).

W celu promowania wykorzystania niezmotoryzowanych środków transportu, działania infrastrukturalne i ograniczające ruch samochodów osobowych w Pruszczu Gdańskim powinny być uzupełniane kampaniami informacyjnymi oraz podnoszącymi świadomość mieszkańców w zakresie transportu i jakości życia.

Kategoria: Przygotowanie planu

Kraj: Polska

Miasto: Pruszcz Gdański

Rok: 2013

Opracowała: Karolina Orcholska

Żródło zdjęcia: PUMA